Европа мамлекеттеринин лидерлери АКШ президенти Дональд Трамптын орус президенти Владимир Путин менен Украинадагы согушту токтотууну талкуулоо үчүн жолугуу планын кубаттады.
Ошол эле маалда алар Украина менен Европанын коопсуздугуна байланышкан кызыкчылыкты коргоо зарылдыгын белгилешти.
Бул кызыкчылыктар "Украинанын суверендүүлүгүн, аймактык бүтүндүгүн натыйжалуу коргоого шарт түзүүнү камтыйт" деп жазылган Еврокомиссиянын сайтында жарыяланган лидерлердин биргелешкен билдирүүсүндө.
"Украина өз тагдырын тандоо эркиндигине ээ. Конструктивдүү сүйлөшүүлөр ок атышуулар токтоп же согуштук аракеттер кыскарган шартта гана өтүшү керек. Украинадагы тынчтыкка карай жол Украинанын катышуусуз аныкталууга мүмкүн эмес", – деп жазылган билдирүүдө.
Европанын лидерлери эл аралык чек араларды күчтөп өзгөртүүгө жол берилбеши керектигин айтышты.
"Азыркы чектешкен сызыктар сүйлөшүүлөрдүн баштапкы чекити болууга тийиш", –деп жазылган анда.
Украин президенти Владимир Зеленский Европанын лидерлеринин билдирүүсүн толук колдой турганын айтты.
Буга чейин The Wall Street Journal өз булактарына таянуу менен Украина менен Батыш АКШга согушту токтотуу боюнча планын сунуштаганын кабарлаган.
- 15-августта Аляскада Путин менен жолугарын Трамп 8-августта билдирген.
Киев жана Европа өлкөлөрүнүн өкүлдөрү АКШга Украинадагы согушту токтотуу боюнча өздөрүнүн планын сунуштаганын The Wall Street Journal басылмасы булактарына таянып жазды.
Сунушталган планга ылайык, тынчтык келишимин түзүүгө багытталган кадамдар ок атышуу толук токтогондон кийин гана жасалышы керек. Аймактарды алмашуу мүмкүнчүлүгү эки тараптын өз ара макулдугу менен гана каралат. Эгерде алмашуу ишке аша турган болсо, Украина НАТОго мүчө болуу мүмкүнчүлүгүн кошо камтыган бекем коопсуздук кепилдиктерин алышы зарыл.
Бул план АКШнын вице-президенти Жей Ди Вэнске, мамлекеттик катчы Марко Рубиого жана президенттин атайын өкүлдөрү Стив Уиткофф менен Кит Келлогго жолдонуп, келерки аптага белгиленген АКШ жана Орусия президенттери Дональд Трамп менен Владимир Путиндин сүйлөшүүлөрүндө АКШнын позициясынын негизин түзүү үчүн сунушталганын басылманын кабарчысы Боян Панчевски билдирген.
«Европанын максаты – Украина менен чогуу Орусия менен сүйлөшүүлөр боюнча жалпы “кызыл сызыкты” белгилеп алуу”, - деп жазган Панчевски.
АКШ жана Орусия президенттери Дональд Трамп менен Владимир Путиндин Украинадагы согушту токтотуу боюнча сүйлөшүүсү 15-августта Аляскада өтөрү жарыяланды. Алдын ала маалыматтар боюнча Орусия макул болушу мүмкүн делген Киев менен Москва ортосундагы ыктымал тынчтык келишимде Украинанын аймактык чегинүүлөрүнө байланышкан пункттар да бар.
Зеленский 9-августта Украина “өз жерин бербей турганын” билдирди. Социалдык тармактагы баракчасына “Орусиянын позициясында эч кандай жылыш жок” экенин жазды. Президенттин айтымында, “Орусия Украина менен аймактарды алмашуу идеясын колдоого мажбурлап жатат, бирок бул алмашуу эч кандай кепилдик бербейт. Тескерисинче, аларга согушту кайра баштоо үчүн ылайыктуу шарттарды түзүп берет”.
Украинанын президенти Владимир Зеленский ишембинин кечиндеги видео кайрылуусунда Европанын, АКШнын жана Украинанын өкүлдөрү менен Британиядагы жолугушуунун жыйынытыгы тууралуу маалымат берди.
Сүйлөшүүгө АКШнын вице-президенти Жей Ди Вэнс да катышып, Украинанын президентинин кеңсе башчысы Андрей Ермак жана Улуттук коопсуздук жана коргоо боюнча кеңешинин катчысы Рустем Умеров менен жолугушкан.
"АКШ жана Европанын - Украина, АКШ, вице-президент Вэнс, Улуу Британия, Франция, Германия, Италия, Финляндия, Польшанын коопсуздук кызматтарынын өкүлдөрү менен сүйлөшүүлөр болду. Жыйын жакшы маанайда өттү, биздин билдирүүлөрүбүз угулду, тобокелдиктер эске алынды", - деди Зеленский.
Ал Орусия өзү баштаган согушка өзү чекит коюшу керектигин белгиледи. “Украина жана биздин бардык өнөктөштөрүбүз бир пикирден ок атышууну жана адам өлтүрүүнү тезинен токтотуу зарыл экенин түшүнүп турушат. Буга караманча каршы болуп жаткан бир эле тарап – Путин. Анын жалгыз көздөгөнү – киши өлтүрүүнү улантып, аны токтотуунун баасын болушунча көтөрүү. Маанилүүсү, эч ким буга алданып калбашы керек. Биз жөн гана алдыда ок атышуунун токтошун эле каалабайбыз, бизге чыныгы жана узак мөөнөттүү тынчтык керек. Президент Трамп мага бул тууралуу айткан жана анын позициясын толугу менен колдойм”, - деди Зеленский.
Шаршемби күнү Зеленский Франция президенти Эммануэл Макрон, Финляндия президенти Александр Стубб, Британиянын премьер-министри Кир Стармер, Испаниянын премьер-министри Педро Санчес, Эстониянын премьер-министри Кристен Михал жана Даниянын премьер-министри Метте Фредериксен менен телефон аркылуу сүйлөшүүлөрдү өткөрдү.
Украина президенти баарына колдоосу үчүн ыраазычылыгын билдирди. Зеленский Стубб менен болгон сүйлөшүү тууралуу комментарийинде: «Орусиянын согушту узартуу жана дагы көп аймактарды ээлөө ниетине жооп катары биз кыраакылык менен биргеликте аракет кылышыбыз керек”, - деп белгиледи.
Макрон сүйлөшүүдөн кийин Украинанын келечеги украиндердин катышуусу жок чечилбеши керектигин айтты.
Украин президенти Владимир Зеленский АКШ президенти Дональд Трамптын Украинадагы согушту токтотуу үчүн “аймактарды алмашуу” ыктымалдыгы тууралуу айтканына жооп берди. Ал “Украинанын аймактык маселеси боюнча жооп өлкөнүн баш мыйзамында бар экенин” белгилеп, украиндер “жерин оккупанттарга бербейт” деп айтты.
“Украина тынчтыкты орното турган реалдуу чечимдерге ачык. Бизге каршы ар бир чечим, Украинанын катышуусу жок кабыл алынган ар бир чечим ошол эле маалда тынчтыкка да каршы. Мындан эч майнап чыкпайт. Бул “өлүк чечимдер” эч качан иштебейт”, - деди Зеленский таңкы билдирүүсүндө.
Ал “чыныгы тынчтык үчүн” Трамп жана башка өнөктөштөр менен кызматташууга ачык экенин кошумчалады.
Кошмо Штаттардын президенти 8-августта Азербайжан жана Армениянын лидерлери менен жолугушуудан кийин журналисттерге берген маегинде Украинадагы согушту токтотуу үчүн “аймактарды алмашуу” маселеси да каралып жатканын билдирген.
Трамп 15-августта Орусиянын президенти Владимир Путин менен Альяскада жолугушарын кабарлады. Ал орус жана украин президенттери менен бирге жолугууну ниеттенгенин айтып, Путин жана Зеленский менен бирге жолугушуу болуп калышын четке каккан жок.
Axios басылмасы Альяскадагы сүйлөшүүдөн мурда АКШнын, Украинанын жана бир катар европалык өлкөлөрдүн өкүлдөрү ушул дем алышта Британияда жолугушууга камынып жатканын жазды. Анда Украина жана НАТОнун бир нече мүчө өлкөсү Трамп Путиндин ок атышууну токтотуу жана Киевдин пикирин эске албай туруп, аймактарды алмашуу боюнча сунушуна макул болушу ыктымал деп тынчсызданып жатканы белгиленген